Een praktisch handboek voor de basisschool

“Vloeiend lezen krijgt niet altijd de aandacht die het nodig heeft, terwijl het een van de belangrijkste pijlers voor begrijpend lezen is. Onvoldoende geautomatiseerd kunnen technisch lezen is vaak de oorzaak van slecht begrijpend lezen.“

“Leerlingen leren lezen doe je als leerkracht nooit alleen. Je werkt met elkaar samen aan een doorlopende lijn, iedereen in de school dient vanuit zijn professionele rol bij te dragen aan kwalitatief goed leesonderwijs en een rijke leesomgeving.“

Het technisch en begrijpend lezen van de Vlaamse en Nederlandse kinderen en jongeren gaat er steeds meer op achteruit. Dit blijkt al jaren uit de resultaten van diverse internationale onderzoeken. We moeten toegeven: vrijblijvende engagementsverklaringen van de verschillende overkoepelende onderwijsorganisaties brengen daar weinig of geen verandering in. Helaas worden deze verklaringen onvoldoende vertaald naar concrete interventies en vormingsmogelijkheden. Eens te meer wordt de druk hiervoor op de schouders van de mensen op de werkvloer gelegd: het moet anders, en het woord ‘anders’ betekent hier wel degelijk ‘beter’. Het is dan ook meer dan begrijpelijk dat iemand als Kees Vernooy, die zich al sinds vorige eeuw inzet voor een betere kwaliteit van het leesonderwijs in Nederland en Vlaanderen bereid is gevonden om het voorwoord tot dit boek te schrijven. Zijn harde werk is niet voor niets geweest: de fakkel blijft branden, niet alleen in de Nederlandse, maar ook in de Vlaamse (onderwijs)velden. Het boek van Marita Eskes biedt hoop voor de nabije toekomst en is ook voor mij een positieve bevestiging van hetgeen waar ook ik me al jaren voor engageer: een doorgaande lijn voor het lezen, in al zijn aspecten. Als de ondertitel van het boek de belofte is die de auteur aan de lezer doet, dan maakt Marita Eskes deze belofte helemaal waar: het is praktisch en onmiddellijk aan de onderwijscontext verbonden, en het is een ‘hand’boek, een boek om nooit ver weg te leggen en dicht bij de hand te hebben. Een leerboek voor de leerkracht in opleiding, is het ook een professionaliseringshandboek voor het gevestigde schoolteam. Een boek dat theorie en praktijk naadloos en gelardeerd met eigen ervaringen aan elkaar koppelt. Meer dan een zinvol alternatief voor al die bijzaken die soms oeverloos op een personeelsvergadering aan bod komen en weinig zoden aan de dijk brengen. Als men het daar dan toch over een schoolfeest wil hebben, dan misschien over een manier om van lezen een echt feest te maken, een feest waarbij iedere deelnemer zich een bekwame en gemotiveerde lezer weet. Voor mij alvast één van de belangrijkste onderwijsboeken van dit jaar.

Dit boek heeft voor mij drie grote delen. In het eerste deel vestigt de auteur in drie hoofdstukken de ruggengraat van dit boek. ze heeft het over het belang van geletterdheid voor nu en straks, schetst de huidige toestand van het onderwijs en heeft het over het belang van lezen in de huidige en toekomstige maatschappij. Verder toont ze aan waarom technisch lezen een proces is dat een doorgaande lee(r)(s)lijn vraagt en wat de rol van het didactisch handelen daarbij is.

In het tweede deel schetst ze per graad – voor Vlaanderen vormt de tweede en derde kleuterklas het equivalent van de eerste graad van het Nederlandse onderwijs – wat de essentie moet zijn van het effectieve leesonderwijs. Als je hier denkt dat je als leerkracht enkel het deeltje voor jouw leerjaar moet lezen, sla je de bal volledig mis: je kunt maar effectief leesonderwijs geven als je ook zeer goed weet wat er voor en achter jou aan bod komt.

In het derde en laatste deel komen er nog twee niet te onderschatten onderwerpen aan bod: de rol van het onderwijskundige leiderschap en het belang van leesmotivatie en leesbevordering.

Dit is een kortere inhoudsbeschrijving dan je van mij gewoon bent, maar laat de boodschap duidelijk zijn: je leest het boek beter zelf om de rijkdom ervan te ontdekken.