Slim leren

Wat jij kunt doen (of laten) om ergens goed in te worden

Auteur:	Bradley Busch & Edward Watson
Uitgeverij:	Bazalt
Plaats:	Rotterdam
Jaar:	2021
Pagina’s:	146
ISBN-13:	9789461182982
Prijs:	€ 22,50

Deze week kreeg ik dit boek toegestuurd. Toen ik het doorbladerde was ik meteen zo enthousiast, dat ik besloot het jullie niet langer dan nodig te onthouden. Waarom, omdat dit zoveel meer is dan nog maar eens een boek over leren studeren. Het is een boek over zelfverantwoordelijkheid, zelfconceptverheldering, metacognitie, groeimindset en nog zoveel meer. Geschreven naar de jongere, houdt het daarenboven ook sterk rekening met een jongerencultuur waarin alles zeer visueel, snel te vatten en onmiddellijk (nu ja onmiddellijk) toepasbaar moet zijn. Eventjes dacht ik hier ook wat jongerentaal te gebruiken zoals ‘cool’, ‘mega’, ‘super’… maar aangezien deze taal zeer snel verandert, onthoud ik me daar liever van. En SMS-taal zoals WKD, VCJ of VCM staat niet echt op een boekenblog als deze. Dit boek steekt scherp af tegen de horizon vol met andere boeken over leren studeren omwille van zijn ruime, visuele en ‘zap’-toegankelijke – en dit laatste woord is positief bedoeld – aanpak van het thema ‘leren en studeren’. Geschreven naar de jongere, is het tegelijk een boek waarmee ouders, leerlingbegeleiders en andere beroepsmensen zeker ook hun voordeel kunnen doen. Om maar niet te zeggen: iedereen die in een lerende situatie terecht komt.

Laat ik maar beginnen met de verklaring van het woord ‘zap-toegankelijk’. Centraal in het boek staan de informatieve posters bij elk thema: in een oogopslag kan iedereen beoordelen of het thema een antwoord biedt op zijn vraag van het ogenblik. Daarenboven begint het boek met een poster waarop er 9 manieren om het boek te lezen worden voorgesteld, gaande van ‘alleen naar de plaatjes’ kijken’ over het ‘van achter naar voor lezen’ tot het ‘lezen van voor naar achter’. Hierbij heb ik de chronologie van opsommen bewust onlogisch gemaakt, omdat net dit boek geen logische manier van lezen vraagt.

Anders dan gewoonlijk zal ik de verschillende hoofdstukken niet bespreken. Ik som ze hier gewoon en geef bij wijze van voorbeeld alleen bij het tweede hoofdstuk de verschillende thema’s weer die erin aan bod komen.

Hoofdstuk 1: Bepaal waar jouw reis heen gaat
Hoofdstuk 2:Wees zelf de baas
– Vragen die het ontwikkelen van een Growth Mindset stimuleren
– 5 manieren om een Growth Mindset te ontwikkelen
– 5 manieren om je zelfbeheersing te vergroten
– 7 manieren om uitstelgedrag te overwinnen
– 7 tips voor een betere concentratie
– 9 manieren om om te gaan met FOMO Fear Of Missing Out
– 6 redenen om je telefoon weg te leggen
– 12 manieren om beter met je telefoon om te gaan.
Hoofdstuk 3: Faal beter
Hoofdstuk 4: Presteren onder druk
Hoofdstuk 5: Zorg dat je blijft hangen
Hoofdstuk 6: Uitblinken in toetsen en examens
Hoofdstuk 7: Slaap je naar het succes
Hoofdstuk 8: Voor jezelf zorgen
Hoofdstuk 9: Lessen van beroemde sporters
Hoofdstuk 10: Een kwestie van mindset

Moet er nog meer gezegd?

Groeien in executieve functies

Hoe? Zo!

De basis voor zelfsturing en leren leren

Praktijkboek voor het basisonderwijs

Auteur:	Catherine Malfait
Uitgeverij:	Lannoo Campus
Plaats:	Tielt
Jaar:	2020
Pagina’s:	187
ISBN-13:	9789401472173
Prijs:	€ 25,99

‘Executieve functies zijn voorspellend voor prestaties, gezondheid, rijkdom en kwaliteitsvol leven, vaak meer dat IQ of sociaal-economische status een voorspellende factor is. Executieve functies zijn voorspellend voor schoolsucces, vanaf de kleuterschool tot de universiteit.‘

‘Jouw leerlingen beschikken nog niet over volwaardige executieve functies. Ze hebben nood aan oefening en ondersteuning om de instructies van de leerkracht te kunnen onthouden, om hun aandacht te richten, om een weekplanning op te stellen.’

De beste manier om als Clb’er het aantal vragen naar een diagnose A(d)hd onder controle te houden? Intussen heb ik het al geleerd: observeren van de leerling in de klas en het afnemen van een batterij vragenlijsten, van algemeen (Cbcl + Trf van Achenbach) over differentiërend (VvGK) naar heel specifiek (Brief). Het resultaat: drie op de vier kinderen hoeven niet langer te worden doorverwezen in functie van de gevraagde diagnose. In al die gevallen komt naar voor dat er geen aanwijzingen zijn voor verder onderzoek naar A(d)hd, maar wel voor problemen met één of meer executieve functies. Eigenlijk is het nog maar de vraag of we al kunnen (mogen?) spreken van ‘problemen’, aangezien de executieve functies nog volop in ontwikkeling zijn, (a-)synchroon met de ontwikkeling van de hersenen. Exccutieve functies zijn te stimuleren, te versterken in het onderwijs. In het lager onderwijs zou die versterking eigenlijk een onderwerp moeten zijn van de brede basiszorg, in het voortgezet onderwijs van de verhoogde zorg. Het boek ‘Groeien in executieve functies’ is een boek zoals heel veel leerkrachten het graag hebben: een minimum aan theorie en een maximum aan praktische tips en concrete begeleidingsmiddelen. De koppeling naar het ‘Leren leren’ zal daarenboven menig leerkracht van de derde graad aanspreken omdat ze hierdoor zeker zullen geholpen worden om de kinderen nog beter voor te bereiden op de overstap naar het secundair onderwijs. Zeker lezen dus.

In het eerste deel van dit boek geeft de auteur, na een ervaringsverhaal van een leerkracht waarmee het boek begint, beknopt de minimaal noodzakelijke theoretische uitleg over de verschillende executieve functies en hun verband met het leren leren. Hierbij maakt ze onderscheid tussen de executieve functies van lagere en hogere orde en hun verhouding tot het concept ‘aandacht’. Om ten volle van dit boek te profiteren moet je dit deel zeker lezen.

In het tweede deel gaat Catherine hoofdstuk per hoofdstuk dieper in om die executieve functies die ze uitgekozen heeft. Er is immers in de wetenschappelijke wereld nog geen eensgezindheid over wat men als executieve functies ziet. In dit boek gaat het naast aandacht ook nog over:

impulscontrole
werkgeheugen
cognitieve flexibiliteit
emotieregulatie
plannen en organiseren
gedragsevaluatie
probleemoplossend denken

Deze functies zijn telkens de focus van een afzonderlijk hoofdstuk. Ieder hoofdstuk is zeer concreet uitgewerkt en komt bovendien nog met extra tips en concrete groeiactiviteiten. Tegelijk krijg je bij het boek ook nog een toegangscode voor de website http://www.ef-bril.be waarop je nog heel wat meer informatie vindt over het werken rond de executieve functies.

Handboek dyslexie

Theorie en praktijk

Auteur:	Tom Braams
Uitgeverij:	Boom
Plaats:	Amsterdam
Jaar:	2019
Pagina’s:	688
ISBN-13:	9789024426683
Prijs:	€ 69,95

“Leerstoornissen bestaan alleen in relatie tot wat je van jezelf vraagt en wat de maatschappij van je vraagt.”

“In het spellingonderwijs zijn er twee uiteenlopende benaderingen: directe instructiemethoden gericht op spellingkennis lijken effectiever te zijn dan inprentingsmethoden.”

Voorstellen moet je hem niet. Tom Braams is al jaren in Nederland en Vlaanderen een autoriteit op het vlak van leerproblemen in het algemeen en lees- en spellingproblemen in het bijzonder. In dit handboek slaagt hij erin om de recentste inzichten in verband met dyslexie op een zeer toegankelijke manier weer te geven en te koppelen aan op bewijs gebaseerde diagnostische procedures en behandelingsmethodes. Dit boek, duidelijk gelardeerd met zijn jarenlange praktijkervaring, verdient de status van het beste Nederlandstalig multidisciplinaire standaardwerk over dyslexie, een doctoraatstitel waardig. Het is dan ook verplichte literatuur voor iedereen die professioneel met kinderen, jongeren en volwassenen met lees- en spellingproblemen of dyslexie aan de slag gaat.

Dit handboek bestaat uit drie grote delen en bevat daarnaast enkele zeer interessante bijlagen zoals een overzicht van internetverwijzingen, een verklarende (vak-)woordenlijst en een zeer uitgebreide literatuurlijst.

In het eerste deel komt de (theoretische) achtergrond uitgebreid aan bod. Tom Braams gaat hierbij veel verder dan het geven van een definitie en de voor de hand liggende lijst met symptomen, prevalentiecijfers en comorbiditeit. Hij beschrijft onder andere ook de geschiedenis van het begrip dyslexie, gaat dieper in op een aantal neurocognitieve componenten en toont aan waarom er individuele verschillen zijn. Heel belangrijke hoofdstukken in dit eerste deel vind ik het hoofdstuk over de beleving van dyslexie enerzijds en dat over de preventie van lees- en spellingproblemen.

Het tweede deel staat helemaal in het teken van de diagnostiek van dyslexie. Ook dit hoofdstuk bewijst dat de auteur heel goed op de hoogte is van de allernieuwste stand van zaken rond diagnostiek. Zo behandelt het de handelingsgerichte diagnostiek, de nieuwe visie op intelligentie via het CHC-model en sluit het aan op de DSM-5.

In het derde en laatste deel komt de behandeling van dyslexie aan bod. Tom Braams begint met een overzicht van de niet-effectieve behandelingen en andere dwaalwegen dat voor sommige lezers weleens zeer ontnuchterend zou kunnen zijn. Hij trekt de behandeling van de aan dyslexie eigen lees- en spellingproblemen uit elkaar in twee verschillende hoofdstukken en wijdt een ander hoofdstuk helemaal aan het aanleren van vreemde talen. Ook compenserende en dispenserende maatregelen krijgen in dit deel een plaats naast de psycho-educatie. Tom Braams eruditie blijkt hier echter vooral uit zijn hoofdstuk over zelfregulatie waarin thema’s zoals de executieve functies, metacognitie en zelfdeterminatie aan bod komen.

Kortom: dit is niet zomaar een boek over dyslexie, dit is ongetwijfeld hét boek over dyslexie dat ik de afgelopen tien jaar gelezen heb.