Slim leren

Wat jij kunt doen (of laten) om ergens goed in te worden

Auteur:	Bradley Busch & Edward Watson
Uitgeverij:	Bazalt
Plaats:	Rotterdam
Jaar:	2021
Pagina’s:	146
ISBN-13:	9789461182982
Prijs:	€ 22,50

Deze week kreeg ik dit boek toegestuurd. Toen ik het doorbladerde was ik meteen zo enthousiast, dat ik besloot het jullie niet langer dan nodig te onthouden. Waarom, omdat dit zoveel meer is dan nog maar eens een boek over leren studeren. Het is een boek over zelfverantwoordelijkheid, zelfconceptverheldering, metacognitie, groeimindset en nog zoveel meer. Geschreven naar de jongere, houdt het daarenboven ook sterk rekening met een jongerencultuur waarin alles zeer visueel, snel te vatten en onmiddellijk (nu ja onmiddellijk) toepasbaar moet zijn. Eventjes dacht ik hier ook wat jongerentaal te gebruiken zoals ‘cool’, ‘mega’, ‘super’… maar aangezien deze taal zeer snel verandert, onthoud ik me daar liever van. En SMS-taal zoals WKD, VCJ of VCM staat niet echt op een boekenblog als deze. Dit boek steekt scherp af tegen de horizon vol met andere boeken over leren studeren omwille van zijn ruime, visuele en ‘zap’-toegankelijke – en dit laatste woord is positief bedoeld – aanpak van het thema ‘leren en studeren’. Geschreven naar de jongere, is het tegelijk een boek waarmee ouders, leerlingbegeleiders en andere beroepsmensen zeker ook hun voordeel kunnen doen. Om maar niet te zeggen: iedereen die in een lerende situatie terecht komt.

Laat ik maar beginnen met de verklaring van het woord ‘zap-toegankelijk’. Centraal in het boek staan de informatieve posters bij elk thema: in een oogopslag kan iedereen beoordelen of het thema een antwoord biedt op zijn vraag van het ogenblik. Daarenboven begint het boek met een poster waarop er 9 manieren om het boek te lezen worden voorgesteld, gaande van ‘alleen naar de plaatjes’ kijken’ over het ‘van achter naar voor lezen’ tot het ‘lezen van voor naar achter’. Hierbij heb ik de chronologie van opsommen bewust onlogisch gemaakt, omdat net dit boek geen logische manier van lezen vraagt.

Anders dan gewoonlijk zal ik de verschillende hoofdstukken niet bespreken. Ik som ze hier gewoon en geef bij wijze van voorbeeld alleen bij het tweede hoofdstuk de verschillende thema’s weer die erin aan bod komen.

Hoofdstuk 1: Bepaal waar jouw reis heen gaat
Hoofdstuk 2:Wees zelf de baas
– Vragen die het ontwikkelen van een Growth Mindset stimuleren
– 5 manieren om een Growth Mindset te ontwikkelen
– 5 manieren om je zelfbeheersing te vergroten
– 7 manieren om uitstelgedrag te overwinnen
– 7 tips voor een betere concentratie
– 9 manieren om om te gaan met FOMO Fear Of Missing Out
– 6 redenen om je telefoon weg te leggen
– 12 manieren om beter met je telefoon om te gaan.
Hoofdstuk 3: Faal beter
Hoofdstuk 4: Presteren onder druk
Hoofdstuk 5: Zorg dat je blijft hangen
Hoofdstuk 6: Uitblinken in toetsen en examens
Hoofdstuk 7: Slaap je naar het succes
Hoofdstuk 8: Voor jezelf zorgen
Hoofdstuk 9: Lessen van beroemde sporters
Hoofdstuk 10: Een kwestie van mindset

Moet er nog meer gezegd?

Dialooginstrument HGW

Meer diepgang in de collegiale dialoog

Auteur:	Tijn Nuyens
Uitgeverij:	Bazalt
Plaats:	Rotterdam
Jaar:	2016
Pagina’s:	–
ISBN-13:	9789461182197
Prijs:	€ 44,-

“Veel Samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs hebben gekozen voor Handelingsgericht Werken als richtinggevend concept om inhoud te geven aan de inrichting van de leerlingbegeleiding. Leraren die de onderwijsbehoeften van alle leerlingen kennen en hierop hun handelen baseren, dragen actief bij aan het realiseren van Passend Onderwijs.”

Het formuleren van de onderwijsbehoeften van de leerling is één van de belangrijkste aspecten van het handelingsgericht werken. Meer nog: in Vlaanderen is dit een verplicht onderdeel van de verslagen en gemotiveerde verslagen die in het kader van het M-decreet en het inclusief onderwijs – in Nederland gebruikt men de term Passend Onderwijs moeten geschreven worden als toegangsticket tot het ondersteuningsaanbod of het buitengewoon onderwijs. Alles staat en valt dus met het formuleren van de zorgvraag van de leerling door de leerkracht. En net dat blijkt – onder andere uit de mdo’s die ik bijwoon – nog heel moeilijk te zijn voor heel veel leerkrachten. Met andere woorden: geen geformuleerde zorgvraag, geen geformuleerde onderwijsbehoeften. Dit Dialooginstrument HGW is dan ook de ideaal reisgezel op de tocht naar het formuleren van de zorgvraag en de daarbijhorende onderwijsbehoeften. Meer nog: het koppelt die onderwijsbehoeften aan de benodigde leerkrachtvaardigheden én peilt naar de visie van de leerkracht op de haalbaarheid van de voorgestelde oplossingen. Uniek in zijn soort, zou dit instrument dan ook veel bekender in Vlaanderen moeten zijn dan het nu is. Omdat leerkrachten, schoolteams, pedagogische begeleiders, competentiebegeleiders, onderwijsbegeleiders en leerkrachtopleiders erdoor een methodiek en instrument krijgen aangereikt dat volgens mij momenteel zijn gelijke niet kent.

Het instrument heeft als doel om de leerkracht te helpen bij het formuleren van de onderwijsbehoeften van een leerling op vier verschillende domeinen:

gedrag
gezondheid
leren
werkhouding

Het gaat over een dialoogsessie tussen twee personen (leerkracht en …) die bestaat uit de volgende zeven stappen:

Het benoemen van stimulerende en belemmerende factoren
Het benoemen van het doel dat men met de leerling wil bereiken
Het formuleren van de onderwijsbehoeften
Het verkennen van de mindset van de leerkracht
het formuleren van de leraarvaardigheden
Het formuleren van het planmatig handelen
Het vastleggen van de afspraken

Voor elk van de vier domeinen bevat het Dialooginstrument HGW kaartjes die de onderwijsbehoeften van de leerling koppelen aan de bijbehorende (en benodigde) leerkrachtvaardigheden. Voor het domein Leren zijn de leerkrachtvaardigheden daarenboven ingedeeld in instructie- en managementvaardigheden. Deze domeinkaartjes zijn vergezeld van kaartjes die helpen om na te gaan wat het perspectief is van de leerkracht (mindset) en hem helpen om het probleem planmatig aan te pakken (planmatig handelen).

Hoe je werkt met het dialooginstrument zie je in het onderstaande filmpje.

Een absolute aanrader!

88 inzichten

om nog beter les te geven

Auteur:	Tim Bowman
Uitgeverij:	Bazalt
Plaats:	Rotterdam
Jaar:	2017
Pagina’s:	182
ISBN-13:	9789461182418
Prijs:	€ 21,-

“Als je op zoek bent naar een gedetailleerd lesplan, dan is dit niet het juiste boek voor je. Als je denkt dat de weg naar effectief lesgeven geplaveid is met onzekerheden, tegenstellingen en vergissingen… dan kan dit weleens het goede boek zijn.”

Wie vorming geeft aan leerkrachten weet dat deze altijd vragen naar zo concreet mogelijke, onmiddellijk in de praktijk toepasbare tips. Soms zelfs in die mate, dat ze geen oog hebben voor en/of geen oor hebben naar de theoretische achtergrond van deze tips. Wat dan aanleiding geeft tot de verzuchting dat het ‘allemaal niet werkt’. Met dit boek ligt dat anders. Het heeft niet de bedoeling om pasklare tips en trucs aan te leveren. Het wil leerkrachten en alle andere onderwijsmensen inspireren en laten reflecteren aan de hand van de 88 inzichten die in dit boek zijn opgenomen en die stuk voor stuk nauwelijks hun op wetenschappelijk bewijs gebaseerde achtergrond kunnen verhullen. Het is dan ook niet zonder reden dat niemand minder dan John Hattie zich heeft laten lenen om het voorwoord te schrijven. Dit alles maakt het tot het ideale (her)bronnenboek voor het onderwijs.

De trouwe lezers van deze boekenblog weten dat er normaal gezien na de cursorische inleiding een beschrijving volgt van de inhoud van het boek. Vergeef me dat ik dit deze keer niet doe. Dit zou immers betekenen dat ik de volledige inhoud van dit boek hier inzicht na inzicht zou moeten overpennen. Wat nadrukkelijk niet de bedoeling is. Daarom geef ik tot slot van deze korte bespreking en als smaakmaker de titel van een vijftal inzichten mee. Wie deze de titel te cryptisch vindt, moet dan maar het boek consulteren voor meer duidelijkheid.

Wees niet de favoriete leraar
Geef hun keuzes
Gebruik je superkrachten
Je zult je soms beroerd voelen / je zult soms willen stoppen
Sla een brug

Growth mindset lessen

Voor de basisschool

Auteur:	Katherine Muncaster & Shirley Clarke
Uitgeverij:	Bazalt
Plaats:	Rotterdam
Jaar:	2019
Pagina’s:	175
ISBN-13:	9789461182777
Prijs:	€ 52,-

“Het begrip ‘growth mindset’ is een toegankelijk concept geworden om te beschrijven hoe leerlingen tegenover zichzelf en hun mogelijkheden zouden moeten denken om succesvol te zijn.”

“Een fixed mindset ontstaat doordat de aandacht voortdurend ligt op wat je kunt, en niet op je ontwikkeling en inzet.”

Velen zullen dit niet graag lezen, maar veel van wat er in artikels, presentaties of vormingen over de growth mindset-theorie van Carol Dweck gezegd en geschreven wordt, is vaak (ten dele of in zijn geheel) onjuist. Het bekt goed, ligt goed in de mond en klinkt aantrekkelijk, maar vaak vergeet men die ene uitspraak van Carol Dweck:

The claim of developing a ‘growth mindset’ is the most fixed mindset idea of the lot.

Maar als het geen eigenschap is van een persoon, wat is het dan wel? Het is een manier van denken in een specifieke situatie. Het is meer een strategie om met iets om te gaan dan een manier van zijn. Kortom: het werk van Carol Dweck werd en wordt zo vaak verkeerd geïnterpreteerd, dat niemand minder dan John Hattie zich genoodzaakt zag daar een gastblog over te schrijven: ‘Misinterpreting the Growth Mindset: Why We’re Doing Students a Disservice‘. Tijd dus om de puntjes op de i te zetten en scholen en leerkrachten te leren hoe het wel kan, hoe het wel moet. En dat is precies wat Katherine Muncaster en Shirley Clarke in hun boek doen. Aan de hand van praktische en onmiddellijk toe te passen lessen leren ze scholen en leerkrachten hoe ze vanuit een growth mindset-cultuur op school leerlingen zover kunnen brengen dat ze die growth mindset-manier van denken gaan toepassen in specifieke situaties, namelijk situaties waarin ze vast zitten, het even niet meer weten, geconfronteerd worden met hun schijnbare grenzen, angstig zijn, fouten maken. En dan spreken we niet langer van een hype, gaat het niet langer over beloftes die men niet kan waarmaken, maar is het een geschenk voor de toekomst.

Het boek bevat zoals gezegd uitgewerkte lessen om kinderen er enerzijds op de juiste manier te laten ervaren wat een growth mindset is en hen dit ook daadwerkelijk te laten ervaren. Het gaat, zoals op de achterzijde van het boek heel juist staat aangegeven, over oneindig veel meer dan gewoon uitspraken in de trant van ‘Gewoon blijven doorzetten en dan kom je er wel’. Het gaat in de lessen over de verschillende aspecten van een growth mindset zoals:

Talent is niet iets dat vaststaat. Je brein kan groeien!
Fouten maken mag en moet soms om verder te komen!
Uitdagingen zijn interessant omdat je er wat van kunt leren!
Waarom helpt doorzetten?
Wat is veerkracht?
Waarom helpt veerkracht?

Maar aan het begin van het boek staan een aantal korte hoofdstukken die men zeker moet lezen alvorens met de lessen aan de slag te gaan. Naast een korte uiteenzetting over de mindset-theorie wordt er ook een beschrijving gegeven van het waarom van de lessen, hoe die werden uitgewerkt en ervaren. En in de leeswijzer kom je te weten hoe je op de juiste manier met die lessen aan de slag kunt.

Kortom: warm aanbevolen!

Ken je brein!

… en haal eruit wat erin zit

Auteur:	JoAnn Deak & Terrence Deak
Uitgeverij:	Bazalt
Plaats:	Rotterdam
Jaar:	2018
Pagina’s:	68
ISBN-13:	9789461182470
Prijs:	€ 18,-

“Wat geldt voor autorijden, geldt ook voor volwassen worden: door er iets over te leren, weet je beter hoe je kunt omgaan met de problemen die je kunt tegenkomen.”

“Misschien ben je bang dat je een kans hebt gemist om je hersenen te laten groeien. Niet meer aan denken. Het mooie van je hersenen is dat je de ontwikkeling gewoon bij kunt sturen.”

Neuroplasticiteit. Dit begrip verwijst naar het vermogen van het zenuwstelsel om de structuur en de functie tijdens een leven te veranderen, in reactie op omgevingsdiversiteit. Dit fenomeen is de afgelopen vijf jaar sterk op het voorplan gekomen, ook op het voorplan van het onderwijs. Het is de verdienste van uitgeverij Bazalt om de kennis hieromtrent met dit boek ter beschikking te stellen van jongeren van 11 tot 15 jaar en natuurlijk ook van hun begeleiders. Opdat ze beter zouden begrijpen wat er in die levensperiode met hen gebeurt en hoe ze een en ander kunnen versterken of veranderen.

Het boek richt zich in zijn schrijfstijl en layout rechtstreeks tot de jongeren. Het geeft hen inzicht in de werking en de ontwikkeling van de hersenen en hoe dit alles een impact heeft op hun manier van zijn en denken. Tegelijk nodigt het hen uit om zich daar niet gewoon bij neer te leggen, het niet alleen maar passief te ondergaan, maar er actief mee aan de slag te gaan en hun eigen brein beter te begrijpen.

Bij dit boek werd er een lessenreeks ontwikkeld waarmee leerkrachten direct aan de slag kunnen. Je vindt het op de website van Bazalt.