Afscheid van een zorgmonument

Huug Van Gompel overleden

Dag Huug

Ik weet het, alleen al de titel van deze post zou jou zeer sceptisch naar mij doen kijken. Je hield er niet van om op jouw verdiensten te worden aangesproken. Dit merkte ik al de eerste keer toen ik je aansprak over jouw Ridderschap in de Orde van Oranje Nassau. Je had zoiets van ‘Mooi mee genomen, maar laat ons er verder over zwijgen en gewoon verder doen‘. Je had je eigen doel, jouw eigen weg en een bijzondere gedrevenheid om die weg naar jouw doel op een persoonlijke manier te gaan. En je zou hem gaan, tot op het einde…

Ik zou het kunnen hebben over jouw eigen persoonlijke onderwijscarrière, over hoe je uitgeverij Acco voor lange tijd aan een monopolie hielp voor onderwijs- en zorgboeken, hoe je daarna een nieuwe uitdaging zocht in het oprichten van uitgeverij Garant/Maklu die al gauw uitgroeide tot een referentiepunt voor kwaliteitsvolle onderwijs- en zorguitgaven, om dan nog maar eens te herbeginnen met het unieke uitgaveconcept van uitgeverij Gompel & Svacina en dat ook al snel op dezelfde hoogte van de uitgeverijen Acco en Garant/Maklu.

Maar vandaag wil ik het hebben over de mens Huug. Want ik mocht je bij jouw voornaam noemen. Ik herinner me nog alsof het gisteren was toen je me naar Antwerpen uitnodigde om elkaar voor de eerste te ontmoeten. Je wilde me van gedachten wisselen over het LVS Vclb omdat je gehoord had dat ik er enige reserve tegen had en vroeg me of ik wilde meeschrijven aan het Groeiboek Vclb omdat het afwerken ervan stillag. Dit ging uiteindelijk niet door en je gaf me ook de reden mee – die buiten jou en de uitgeverij lag – met naam, toenaam en organisatie. Want zo was je, Huug, geen franjes, eerlijke communicatie en steeds zoekend om nieuwe mensen bij jouw levenswerk te betrekken. En toen ik dacht dat ons onderhoud over was, nam je me mee naar een Antwerps restaurant waar je duidelijk vriend aan huis was. En toen liet je me heel informeel de Mens Huug Van Gompel zien. Maar dit blijft voor altijd onder ons.

Huug, jij was voor mij de man die enorm veel respect had voor wat ik probeerde te doen met mijn Nieuwsbrieven, mijn boekenblogs en ander initiatieven en me aanmoedigde om daar vooral mee door te gaan. Je herkende in mij diezelfde gedrevenheid die jou zo eigen was. Toen ik na een lange stilteperiode weer aan mijn boekenblog begon, was jij de eerste om jouw appreciatie daarvoor uit te spreken.

De laatste keer dat ik je uitgebreid sprak was aan het Monument van Albert 1 in Nieuwpoort. Buiten, in de vrieskou. Ik had juist het vernieuwde museum bezocht toen jij er aankwam om hetzelfde te doen. We spraken over alles behalve onderwijs. En in mijn passie voor de eerste wereldoorlog zag jij al onmiddellijk een uitgave voor een meer overkoepelende reisgids. Pas toen andere mensen zich duidelijk begonnen te ergeren omdat we de parking blokkeerden, gingen we weer onze eigen weg.

Huug, je zal me altijd bijblijven als de echte Heer – je ze bestaan nog – die je was en jouw nagenoeg onberispelijke algemeen Nederlands. Maar ook als de man die vanuit zijn gedrevenheid heel scherp uit de hoek kon komen als een vraag hem niet beviel of een opmerking hem ergerde. Maar je reageerde dan altijd op de vraag of de opmerking en niet op de persoon. Eens het onderwerp van de baan, werd je weer de minzame man die ik kende.

Huug, gewoon dankjewel omdat ik je mocht kennen.

Handwoordenboek Basisonderwijs

Auteur:Karl Baert, Sofie Bamelis, Hadewych Coppens & Annemie Desoete
Uitgeverij:Gompel&Svacina
Plaats:Oud-Turnhout|’s Hertogenbosch
Jaar:2018
Pagina’s:160
ISBN-13:9789463710756
Prijs:€ 24,90

“In dit handwoordenboek verduidelijken de auteurs veelgebruikte begrippen die gerelateerd zijn aan het pedagogisch-didactisch handelen, het onderwijsmanagement, het orthopedagogische werkveld en aan de begeleiding van leerlingen met specifieke onderwijskundige ondersteuning.

Dit boek is een basiswerk voor (aspirant-)directies en -leerkrachten, bestuurders, begeleiders, ouders en alle anderen die begaan zijn met het onderwijs.”

De afgelopen jaren is er heel wat in het zorglandschap van het Vlaamse basisonderwijs veranderd. Vanuit heel wat verschillende (politieke) zijrivieren vloeide er beleids- en orthodidactisch water naar de grote onderwijsrivier. Elke zijrivier bracht zijn eigen woordenschat mee, wat niet tegemoet kwam aan de eenduidigheid van sommige vaakgebruikte onderwijs- en zorgbegrippen. Dit zorgde voor heel wat spraakverwarring en ondoorzichtigheid, niet alleen voor ouders en beginnende leerkrachten, maar ook voor gepokt en gemazelde beroepsmensen. Dit handwoordenboek heeft de mogelijk in zich om weer tot een eenduidige en toegankelijke onderwijs- en zorgtaal te komen. Reden genoeg om hier op deze blog te vermelden. Geen recensie zoals je gewoon bent, wel een warme aanbeveling.

Taakanalytisch Leerlingvolgsysteem Goessaert

Schoolpartner in post-coronatijden

Auteur:Pieter Goessaert
Uitgeverij:Gompel & Svacina
Plaats:Oud-Turnhout|’s Hertogenbosch
Jaar:2018 (Toetsen) & 2019 (Oefenpakket)
ISBN-13 Toetsen wiskunde:9789463710480
ISBN-13 Oefenpakket wiskunde:9789463711852
ISBN-13 Toetsen spelling:9789463710473
ISBN-13 Oefenpakket spelling: 9789463711845
Prijs Toetsen wiskunde: € 175,-
Prijs Toetsen spelling: € 175,-
Prijs Oefenpakket wiskunde:€ 155,-
Prijs Oefenpakket spelling:€ 155,-

In mijn 49ste Nieuwsbrief Leren (september 2007) schreef ik het al:

In Vlaanderen zal de individuele vooruitgang van de leerlingen dan ook in kaart moeten worden gebracht door taakanalytische toetsen. Het beheersen van bepaalde (deel)taken en (deel)inhouden zal daarbij de maat zijn voor de individuele vorderingen van de leerlingen…

De invoering van het M-decreet in Vlaanderen en het Passend onderwijs in Nederland heeft me intussen overschot van gelijk gegeven. Verouderde volgsystemen die werken met eenvoudige rangordematen, die trouwens geen aanduiding geven over het kennen en kunnen van de leerling, bieden het huidige zorg-op-maat-onderwijs veel te weinig – om niet te zeggen geen – ondersteuning meer. Om de individuele onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van de leerlingen in kaart te brengen moet men immers na het afnemen van deze toetsen toch uitgebreide foutenanalyses maken. Komt daarbij dat men de resultaten van de leerlingen al kwantificeert terwijl ze nog volop aan het leren zijn. Dit is een gevaarlijk en vaak ontmoedigend spel dat men speelt. Lees er de volgende artikels maar op na:

Alsof dit niet genoeg is, zal het in deze post-corona-lockdowntijden bij de heropening van de basisscholen zeer belangrijk zijn om voor de leerlingen zeer snel na te gaan wat ze nog beheersen, wat ze niet meer beheersen en welke leerstof ze nieuw moeten aangeboden krijgen. Een taakanalytisch volgsysteem zoals dit van Pieter Goessaert kan hier soelaas brengen. Het laat de leerkrachten heel snel toe om na te gaan wie een bepaald leerstofgedeelte in individuele instructie opnieuw moet aangeboden krijgen en waar er opnieuw klassikale instructie nodig is. Het laat ook toe om heel snel instructiegroepjes samen te stellen voor kinderen die dezelfde leerstofonderdelen niet langer voldoende beheersen. Het feit dat er aan deze toetsen ook telkens een oefenpakket is verbonden, is een echte meerwaarde.

Het principe onderliggend aan de toetsen voor wiskunde en spelling is hetzelfde. Aan de hand van een genormeerde signaaltoets gaat men na welke leerlingen uitvallen. Net zoals bij de AVI-procedure uit 2008 gebruikt men hiervoor klassikale toetsen (die evenwel ook individueel kunnen afgenomen worden). Goessaert vermeldt duidelijk dat deze toetsen enkel discrimineren naar beneden toe en dus niet toelaten de sterke en heel sterke leerlingen van elkaar te onderscheiden. Dit is hier op zich geen probleem, omdat ze moeten aangeven van welke leerlingen de taakanalytische toetsen moeten afgenomen worden om zo snel een zicht te krijgen op de leerstofonderdelen die al dan niet gekend zijn. De percentielen dienen dus enkel om heel snel een zicht te krijgen op de zwakke en zeer zwakke leerlingen. Ook dit kennen we van de AVI-procedure uit 2008. De leerkracht bepaalt echter zelf welke leerlingen doorgetest worden. Bij de toetsen hoort ook een computerprogramma (in de prijs inbegrepen) dat toelaat om de resultaten van de leerlingen snel te verwerken.

De toetsen wiskunde en spelling werden aangevuld met een oefenpakket. Dit kan gebruikt worden om de tekorten na de juiste instructie of remediëren te helpen wegwerken. Voor wiskunde behandelt dit oefenpakket de onderdelen basissommen memoriseren en Getallenkennis en bewerkingen. Het oefenpakket spelling concentreert zich op het memoriseren van woorden op 3 niveaus. Voor deze niveaus heeft Goessaert zich gebaseerd op zijn Woordentrommel, een woordfrequentielijst voor spellingonderwijs in de basisschool, eertijds uitgegeven door Van In. Ook bij deze oefenpakketten is een computerprogramma inbegrepen.

Voor zowel de taakanalytische toetsen als de oefenpakketten geeft de uitgever een substantiële korten als ze samen worden aangekocht. Het overwegen meer dan waard!

Consultatieve leerlingbegeleiding

Professionalisering en onderwijsverbetering

Auteur:Wim Meijer
Uitgeverij:Gompel&Svacina
Plaats:Oud-Turnhout|’s Hertogenbosch
Jaar:2019
Pagina’s:242
ISBN-13:9789463711159
Prijs:€ 32,-

“Onderwijs draait om leerlingen. Zij volgen onderwijs om zich te ontwikkelen, om kennis en vaardigheden op te doen, om zich voor te bereiden op een zinvol bestaan in de samenleving. Leraren geven op de werkvloer vorm aan dat onderwijs. Ondersteund door materiële en niet-materiële voorzieningen stellen zij leerlingen in staat om de beoogde doelen te bereiken.”

“Consultatieve leerlingbegeleiding is een vorm van ondersteuning aan leraren die zich zorgen maken over leerlingen.”

Als gevolg van het Vlaamse decreet over de leerlingbegeleiding is na het handelingsgericht werken, nu ook de consultatieve leerlingbegeleiding decretaal verankerd. Het is de taak van de Centra voor leerlingenbegeleiding om de scholen consultatief te ondersteunen in hun zorg om de leerlingen. Hierdoor is het concept van Wim Meijer, dat al in de jaren negentig van de vorige eeuw indicatief was voor goede leerlingbegeleiding, opeens weer verrassend actueel. Wie het oorspronkelijk werk van Wim Meijer kent, zal bij het lezen van dit boek merken dat de auteur niet stilgezeten heeft en dat zijn concept van de consultatieve leerlingbegeleiding met de tijd is mee geëvolueerd. Hierdoor heeft het nog niets aan bruikbaarheid ingeboet. Reden genoeg om deze nieuwe uitgave op deze boekenblog de aandacht te geven die het verdient. En het aan te bevelen aan iedereen die van nabij met leerlingen en leerkrachten te maken heeft. Omdat je met de principes die in dit boek beschreven staat het verschil kunt maken. En dat is wat telt.

Het boek bevat 16 hoofdstukken, die ingedeeld zijn in vier grote entiteiten. Het eerste deel introduceert de consultatieve leerlingbegeleiding. Het is een methodiek die gaat over leerlingen en leraren die ook kan gezien worden als een samenwerkingsmodel tussen professionelen. Het situeert verder de consultatieve leerlingbegeleiding in het Vlaamse zorgcontinuüm zoals dat gebruikt wordt in de prodia-protocollen. Tenslotte schetst het de procesmatige aanpak van deze methodiek bondig maar zeer herkenbaar binnen het actuele Vlaamse onderwijsdiscours.

Het tweede deel staat helemaal in het teken van de betekenis van de consultatieve leerlingbegeleiding voor de leerkracht. Het maakt een onderscheid tussen het intuïtief en rationeel aanpakken van verschillen tussen leerlingen, grondt leerlingbesprekingen als startpunt van een (zorg)traject en illustreert de belangrijkste kenmerken aan de hand van een concreet voorbeeld. Het laatste hoofdstuk van dit deel beschrijft cd consultatieve leerlingbegeleiding als een vorm van professionalisering.

Deel drie gaat in op de consultatieve leerlingbegeleiding als methodiek en denkwijze. Het gaat dieper in op de theorieën en methodische overwegingen die aan de basis liggen van het concept en beschrijft de verschillende stappen van het (heuristische) stappenplan in detail.

In het vierde en laatste deel gaat de auteur dieper in op de betekenis van zijn concept voor de onderwijsverbetering, het zorgbeleid en de preventie.

Een boek dat het verdient om niet onopgemerkt te blijven.

Dyslexie 360

Een totaalplaatje

Auteur:Roderick L. Nicolson, Nel Hofmeester, Irene Besnard-van Baaren & Kees van den Bos
Uitgeverij:Gompel&Svacina
Plaats:Oud-Turnhout|’s Hertogenbosch
Jaar:2019
Pagina’s:184
ISBN-13:9789463711847
Prijs:€ 30,-

“Het wonderlijke feit doet zich echter voor dat er in de literatuur en in de praktijk tot voor kort weinig tot niets met het gegeven van de sterke kanten werd gedaan. Dyslexie als stoornis was – en is dat vaak nog steeds – de dominante visie.”

“Ook op school is er vrijwel alleen ruimte voor ‘stoornisbestrijding’ in de vorm van remediëringsprogramma’s. Ik heb grote onvrede met dergelijke traditionele, eenzijdige visie op dyslexie en de traumatische ervaringen die veel dyslectici daardoor ‘vroeger’ hebben opgedaan.”

Dit is een boek dat iedereen die met ernstige leesproblemen en dyslexie te maken heeft, moet gelezen hebben. Toegegeven, niet iedereen zal onverdeeld enthousiast of akkoord zijn met de inhoud van het boek, omdat het zijn achtergrond van de positieve psychologie niet verdoezelt, maar het uitgangspunt ervan is ontegensprekelijk juist: er wordt nog te veel gekeken naar de negatieve kanten van dyslexie, zonder dit vanuit een totaalperspectief , rekening houdend met ook de positieve kanten, te benaderen. Oh ja, tijdens de momenten van psycho-educatie komen enkele positieve aspecten obligaat aan bod, maar dan meer gepresenteerd als een troostprijs, een wondeverzorger meestal aangevuld met een rijtje van groot- en bekendheden die ook dyslexie hebben of hadden. Iets dergelijks is dit boek allerminst. En in die zin zet het de lezer aan het denken vanuit een uitspraak die ik ergens in dit boek opraapte:

Als iemand zou zeggen: je moet meer leesbegeleiding nemen, dan ben ik in staat om die persoon te wurgen! Ik heb alles gezien, alle littekens opgelopen. Wat ik wil is dat iemand me helpt succesvol te zijn met mijn dyslexie.

Maar wees gerust: de auteurs zijn er zich van bewust dat er een synergie moet zijn tussen de traditionele en de (hun) positieve benadering van dyslexie. En net daarmee reserveerden ze zich een plaatsje op deze boekenblog.

In het eerste hoofdstuk schetst de oorspronkelijke auteur, Roderick I. Nicholson, het hoe, wat en waarom van dit boek.Hij legt uit van waaruit hoe het boek groeide en hoe de verschillende hoofdstukken moeten gelezen worden. Hij lanceert er ook zijn model van de sterke kanten van dyslexie dat hij De tempel der sterktes heeft genoemd, een antieke tempel waarvan de pilaren rusten op de sokkels van werk, cognitie en het sociale en het dak van het onconventionele denken dragen. Maar meer zeg ik hier niet over. Daarvoor moet je het boek lezen om een en ander goed te kunnen begrijpen.

In het tweede hoofdstuk bekijkt de auteur de onderliggende oorzaken om de gevonden sterke kanten beter te begrijpen. Dit kan hij alleen maar doen zonder het ook te hebben over de inzichten die met de zwaktes van dyslexie te maken hebben. In het derde hoofdstuk zet de auteur zijn theorie over de sterktes en zwakten van dyslexie uiteen. Hij beschrijft het onderzoek dat hij heeft uitgevoerd en presenteert er zijn bevindingen. Om dan in het vierde hoofdstuk op zoek te gaan naar de oorzaken waarom zoveel kinderen met dyslexie falen.

In het vijfde en laatste hoofdstuk brengt de auteur tenslotte zijn aanpak – of beter gezegd: zijn manier van omgaan – met dyslexie onder de aandacht. Een manier die onder andere bepaald wordt door en gekoppeld is aan de levensfase waarin de persoon met dyslexie zich bevindt.

Een onconventioneel boek van een onconventioneel auteur dat zich laat lezen als een trein en zeker inspirerend is.